Psy i koty z porażeniem kończyn mogą nadal prowadzić szczęśliwe życie, jednak ze względu na swoje kalectwo wymagają uważniejszej opieki ze strony swoich właścicieli. W tym artykule przedstawiono najważniejsze zasady postępowania z porażonymi zwierzętami.

Pacjenci po urazach rdzenia kręgowego często nie kontrolują oddawania moczu. W wielu wypadkach ten stan jest przejściowy, jednak dopóki trwa musimy dołożyć wszelkich starań, aby utrzymać zwierzę w czystości.

Aby uniknąć nieprzyjemnego zapachu oraz podrażnienia skóry moczem należy oczyszczać pupila po każdym wypróżnieniu. W tym celu przydatne są chusteczki dla niemowląt. Na podrażnioną skórę można nałożyć krem ochronny. Lepiej unikać produktów zawierających tlenek cynku, gdyż związek ten może być toksyczny, jeśli zwierzak go wyliże. Porażone psy warto wykąpać przynajmniej raz na 1-2 tygodnie. Żeby zapobiec nadmiernemu wysuszeniu skóry należy stosować szampony o właściwościach nawilżających. W przypadku zwierząt nietolerujących kąpieli dobrym rozwiązaniem mogą być tzw. suche szampony. Długowłosych pupili łatwiej będzie utrzymać w czystości, jeśli zostaną ostrzyżone. 

W przypadku zwierząt niekontrolujących oddawania moczu przydatne będą podkłady chłonne oraz pieluszki. Podkłady najlepiej sprawdzają się u kotów utrzymywanych na niewielkiej powierzchni oraz niechodzących psów. W przypadku psów z częściowymi niedowładami lepszym rozwiązaniem będą pieluszki. Na rynku dostępne są anatomiczne pieluszki dla psów. Sprawdzają się one bardzo dobrze w przypadku suczek mniejszych ras. W przypadku samców (niezależnie od wielkości) oraz dużych suczek można wykorzystać pieluszki ludzkie w odpowiednio dobranym rozmiarze.

 

Porażone zwierzęta spędzają dużą część dnia na leżąco i często mają trudności ze zmianą pozycji ciała (np. przekręceniem się z boku na bok). Z tego powodu łatwo i szybko dochodzi u nich do powstawania odleżyn. Dzięki odpowiedniemu posłaniu możemy zmniejszyć ryzyko wystąpienia tego groźnego powikłania. Warto zainwestować w legowisko o właściwościach przeciwodleżynowych. Zakupione posłanie powinno być łatwe do utrzymania w czystości. Najlepiej, jeśli będzie miało zdejmowany, nieprzemakalny pokrowiec. 

Ciekawym rozwiązaniem wydają się posłania typu "dry bed". Dzięki szczególnym właściwościom tego posłania nasz zwierzak będzie miał zawsze sucho i ciepło. Ten rodzaj legowiska bardzo dobrze sprawdza się w przypadku zwierząt nietrzymających moczu. 

Pamiętajmy, że zwierzęta z porażeniem kończyn są tak samo narażone na obecność pasożytów jak ich sprawni koledzy. Warto regularnie stosować u nich preparaty odstraszające ektopasożyty. Ze względu na częste kąpiele repelenty w postaci obróżek mogą nie być wystarczająco skuteczne i lepiej jest korzystać z preparatów typu spot-on.

Jeśli u naszego pupila dojdzie do powstania odleżyn lub odparzeń od moczu dużym problemem mogą być larwy much. W gorące dni, muchy zwabione zapachem moczu, składają jaja na uszkodzonej skórze zwierzaka. Ze względu na trudności w poruszaniu się zwierzak nie jest w stanie skutecznie odgonić tych natrętnych pasożytów. Po kilku - kilkunastu godzinach z jaj wykluwają się larwy, które dosłownie zaczynają zjadać psa lub kota żywcem. Jeśli nie zostaną w porę zauważone mogą doprowadzić do poważnych uszkodzeń skóry, zakażeń, a w konsekwencji nawet do śmierci. Jest to jeden z powodów, dla których tak ważne jest dbanie o higienę kalekiego zwierzaka. Regularne stosowanie repelentów również zmniejszy ryzyko wystąpienia tego groźnego powikłania.

U pacjentów z urazem rdzenia kręgowego pęcherz moczowy jest szczególnie podatny na uszkodzenie, jednak dzięki właściwej opiece możemy uniknąć wielu problemów. W uproszczeniu można przyjąć, że w przypadku ciężkich urazów rdzenia z pęcherzem dzieje się to samo co z tylnymi kończynami zwierzęcia. W wyniku zaburzenia w przekazywaniu sygnałów nerwowych nasz pupil traci kontrolę nad pęcherzem i nie jest w stanie świadomie oddać moczu. Produkowany w nerkach mocz jest gromadzony w pęcherzu, ale ze względu na brak sygnału o konieczności jego opróżnienia, ściana pęcherza rozciąga się do granic swoich możliwości. Mocz zaczyna się wylewać z pęcherza dopiero w momencie, kiedy jego ciśnienie przerasta siłę skurczu zwieracza pęcherza moczowego. Długotrwałe, nadmierne rozciągnięcie ściany pęcherza prowadzi do uszkodzenia mięśnia odpowiedzialnego za jego opróżnianie. Jeśli do tego dojdzie nasz zwierzak będzie popuszczał mocz nawet, jeśli całkowicie odzyska sprawność w kończynach.

Aby zapobiec powyższemu scenariuszowi należy zadbać o regularne opróżnianie pęcherza u pacjentów po urazie rdzenia. Pęcherz powinien być opróżniany minimum 3x dziennie do momentu, kiedy zwierzak nie zacznie świadomie oddawać moczu. Należy podkreślić wagę słowa świadomie - mokre posłanie pod naszym pupilem czy wyciek moczu podczas zmiany pozycji ciała lub unoszenia zwierzaka nie oznaczają, że ma on kontrolę nad siusianiem. Takie zdarzenia świadczą raczej o przepełnieniu pęcherza i konieczności jego pilnego opróżnienia. 

Najbezpieczniejszą dla pacjenta metodą opróżniania pęcherza jest jego wyciskanie. W niektórych przypadkach przed opróżnieniem pęcherza zwierzakowi trzeba będzie podać leki zmniejszające siłę skurczu zwieracza (zalecone przez lekarza). O ile to możliwe należy unikać cewnikowania lub stałego założenia cewnika ze względu na większe ryzyko zakażeń. Jeśli zadbamy o pęcherz w pierwszych tygodniach od urazu rdzenia szanse, że nasz pupil odzyska kontrolę nad oddawaniem moczu znacznie wzrosną.

Drugim istotnym problemem u zwierząt po urazach rdzenia są wspomniane już zakażenia układu moczowego. Ryzyko zakażeń u pacjentów z porażeniem kończyn jest znacznie wyższe niż u zdrowych zwierząt. Regularne opróżnianie pęcherza zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia zakażenia, jednak nie zapobiega mu całkowicie. W przypadku zakażeń najważniejsze jest ich wczesne wykrycie. Właściciel porażonego zwierzaka powinien zwracać uwagę na zapach, barwę i ilość produkowanego moczu. Wszelkie zauważone zmiany należy natychmiast zgłaszać lekarzowi weterynarii. W przypadku wątpliwości warto wykonać podstawowe badanie moczu, a w wybranych przypadkach posiew. Nawet, jeśli nie zauważamy żadnych niepokojących objawów raz na 3 miesiące należy oddać mocz do analizy.

Zakażenia pęcherza moczowego są leczone antybiotykami. Jeśli zapalenie pęcherza nie zostanie w porę wykryte może dojść do wstępującego zakażenia nerek, a w konsekwencji do niewydolności tego narządu.

W przypadku trwałego porażenia kończyn miednicznych warto kupić lub zrobić samodzielnie pupilowi wózek inwalidzki. Większość zwierząt szybko akceptuje takie rozwiązanie. Możliwość swobodnego przemieszczania się i odbywania spacerów jest korzystne zarówno ze względów fizjologicznych, jak i psychologicznych.



Autor: lek. wet. Ewa Trębacz