Czy na pewno? Przyjrzyjmy się bliżej tym maleńkim owadom i dowiedzmy się czegoś więcej. Oto najczęściej zadawane pytania, na które odpowiadamy jako lekarze weterynarii.

 Kupiliśmy szczeniaczka/kociaczka z hodowli, ma rodowód i książeczkę szczepień. Nie może mieć pcheł!
Sprawdźmy, czy w książeczce jest wpis dotyczący zastosowania preparatu przeciwpchelnego. Jeśli nie ma, to nie wahajmy się poprosić lekarza o preparat bezpieczny dla młodego zwierzęcia. W ten sposób będziemy mieć pewność, że my i nasz pupil jesteśmy zabezpieczeni przed przykrymi pasożytami.

 My? Przecież pchła psia czy kocia nie gryzie ludzi!
Pchła jest pasożytem kosmopolitycznym. Pchła psia najbardziej lubi krew psa, lisa i wilka. Niestety smakuje jej też człowiek, kot, szczur i tchórz. Podobnie jest z pchłą kocią.

 Jakie choroby przenoszą pchły?
Pchły najczęściej powodują niepokój i świąd u zwierząt dotkniętych inwazją. Zwierzęta uczulone na ślinę pcheł cierpią z powodu APZS (alergiczne pchle zapalenie skóry).

Silna inwazja pcheł może powodować u szczeniąt i kociąt anemię.

Ponadto pchły przenoszą inne choroby zakaźne i pasożytniczne, między innymi:  
- tasiemca psiego (atakującego również koty),
- tasiemca ludzkiego,
- niektóre nicienie,
- parwowirusa kotów wywołującego panleukopenię,
- wirusa myksomatozy królików,
- riketsje z rodzaju Bartonella wywołujące chorobę kociego pazura,
- prawdopodobnie Mycoplazmy wywołujące zakaźną anemię kotów,
- oraz liczne bakterie.

 Jak rozpoznać, że to pchły?
Najłatwiej rozpoznać silną inwazję pcheł. Po rozchyleniu futerka można zobaczyć ruszające się, skaczące punkciki wielkości 1,5-3 mm. Na skórze widoczne są też ślady ukąszeń i drapania, a także wyłysienia i rozległe rany. Jednak te przypadki są rzadkie i dotyczą bardzo zaniedbanych lub bezdomnych zwierząt.

Nasi wyczesani i wykąpani pupile mogą nie mieć tak oczywistych objawów. Należy wtedy przeprowadzić test polegający na dokładnym wyczesaniu sierści specjalnym gęstym, metalowym grzebieniem i szukaniu odchodów pcheł. Odchody w kontakcie z wilgotnym papierowym ręcznikiem pozostawią zabarwione na czerwono-brunatno kropki. To przetrawiona krew.

 Zastosowaliśmy kropelki przeciw pchłom. Czy już po kłopocie?
Najczęściej stosowane preparaty przeciwko pchłom mają postać spot-on, czyli kropel podawanych bezpośrednio na skórę psa czy kota. Skutecznie zabijają postacie dorosłe przez okres około 4 tygodni. Potem ich działanie się kończy. I tu problem dopiero się zaczyna, bo:
- na psie lub kocie przebywają głównie dorosłe pchły, które stanowią jedynie około 5% populacji pcheł,
- około 95 % pcheł to pchle  jaja, larwy i poczwarki, znajdujące się w większości w środowisku: na posłaniach, dywanach, kanapach, w szczelinach w podłodze,
- rozwój pchły od jaja do postaci dorosłej trwa w sprzyjających warunkach około 2 tygodni ale może się przedłużyć nawet ponad pół roku,
- dorosła pchła może przeżyć kilka miesięcy bez jedzenia.

Jak, w takim razie, chronić nasze zwierzaki i rodzinę przed pchłami?
Konieczne jest stosowanie preparatów przez odpowiednio długi czas oraz likwidować postacie larwalne i jaja w środowisku.

 Jaki preparat jest najlepszy? I Jak się połapać w tych wszystkich środkach?
Istnieje wiele rodzajów preparatów przeciwpchelnych. Oto niektóre z nich do bezpośredniego stosowania u zwierząt.

Nazwa	Substancja czynna	Postać leku	Gatunek docelowy	Czas działania	Postacie, na które działa	Uwaga!
Fypryst	Fipronil	Spot-on	Pies, kot	4-8 tyg.	Dorosłe pchły
Stronghold	Selamektyna	Spot-on	Pies, kot	4 tyg. - dorosłe 3 tyg. - jaja	Dorosłe pchły, jaja
Duowin contact	Piryproksyfen + permetryna	Spot-on	Pies	4 tyg. - dorosłe 8 tyg.- jaja i larwy	Dorosłe pchły, jaja, larwy	Silnie toksyczny dla kotów
Practic	Pyriprol	Spot-on	Pies	4 tyg.	Dorosłe pchły
Advantix	Imidakloprid + permetryna	Spot-on	Pies	4 tyg.	Dorosłe pchły	Silnie toksyczny dla kotów
Advocate	Imidakloprid + moksydektyna	Spot-on	Pies, kot	4 tyg.	Dorosłe pchły
Broadline	Fipronil, +  S-metopren + eprinomektyna + prazikwantel	Spot-on	Kot	4 tyg.	Dorosłe pchły, jaja, larwy
Vectra Felis	Dinotefuran + pyriproksifen	Spot-on	Kot	1 miesiąc - dorosłe 3 miesiące - jaja i larwy	Dorosłe pchły, jaja, larwy
Kiltix	Propoksur + flumetryna	Obroża	Pies	6-7 miesięcy	Dorosłe pchły
Foresto	Imidakloprid + flumetryna	Obroża	Pies, kot	7-8 miesięcy	Dorosłe pchły	Przy częstych kąpielach czas działania 5 m-cy
NexGard Spectra	Atoksolaner + milbemycyna	Tabletki doustne	Pies	4 tyg.	Dorosłe pchły
Bravecto	Fluralaner	Tabletki doustne	Pies	12 tyg.	Dorosłe pchły

 
Do zwalczania jaj, larw i dorosłych pcheł w środowisku służą preparaty w formie oprysku. Są to:
Sabunol – działa 2 miesiące na wszystkie postacie pcheł (jaja, larwy, dorosłe osobniki). Zawiera permetrynę toksyczną dla kotów.
Flee - działa 8 tygodni na wszystkie postacie pcheł oraz roztoczy. Nie zawiera pestycydów.

 Jednoczesne stosowanie preparatu na zwierzę i do środowiska skutecznie wyeliminuje pchły z naszego życia.

 
Autor: lek. wet. Katarzyna Bryłka

Bibliografia:
1. Dwight D. Bowman," Georgis Parazytologia Weterynaryjna", wyd. I, rok 2012.
2. Jan Rybnicek, "Pchły i wywoływane przez pchły choroby skóry u psów i kotów", materiały konferencyjne, rok 2015.
3. Alicja Buczek, "Atlas pasożytów człowieka", wyd. I, rok 2005.

 Zdjęcia:
1. http://www.reikiforallcreatures.com/blog/wp-content/uploads/2013/05/dog-and-cat-scratch.jpg
2. http://petpalanimalclinic.com/wp-content/uploads/2014/05/cat-scratching-ear.jpg
3. http://www.dupontvet.com/wp-content/uploads/2015/08/Blog-Atopy-Pug-Itching-Ear.jpg

 

Wielu właścicielom koci katar kojarzy się z niegroźnym kichaniem, które samo przejdzie w tydzień. Faktycznie, jeżeli kot ma wysoką odporność, często tak się dzieje. Niestety w części przypadków, zwłaszcza u osłabionych lub bardziej wrażliwych kotów, zakażenie może prowadzić do ciężkiej choroby, a nawet do śmierci. Z tego artykułu dowiecie się Państwo w jaki sposób ograniczyć ryzyko zachorowania i złagodzić przebieg choroby u waszych pupili.

PODSTAWOWE INFORMACJE
Katar koci to potoczna nazwa wirusowego zespołu górnych dróg oddechowych kotów. Do choroby dochodzi w wyniku zakażenia herpeswirusem kotów typu 1 (FHV-1) lub kaliciwirusem kotów (FCV). Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą kropelkową, przez bezpośredni kontakt z nosicielem lub chorym zwierzęciem, rzadziej pośrednio, przez przeniesienie wydzielin chorych zwierząt na rękach czy ubraniach opiekunów lub wspólne korzystanie z kojców, misek czy kuwet. Najczęściej chorują koty mieszkające w dużych skupiskach, zwłaszcza w schroniskach, piwnicach i przepełnionych  domach tymczasowych oraz zwierzęta o upośledzonej odporności.

PRZEBIEG CHOROBY
Po dostaniu się do organizmu kota wirusy uszkadzają komórki nabłonka górnych dróg oddechowych, wywołując zapalenie i predysponując do wtórnych zakażeń bakteryjnych. Siewstwo wirusów rozpoczyna się zazwyczaj w ciągi 1-3 dni od zarażenia i utrzymuje przez kilka tygodni. Zarówno FHV-1, jak i FCV mogą powodować zakażenia trwałe (latentne). Koty zakażone latentnie na co dzień nie wykazują objawów klinicznych choroby, jednak w wyniku stresu, może dojść u nich do reaktywacji wirusa.

Przebieg i czas trwania choroby zależy od wielu czynników - przede wszystkim wieku kota, jego kondycji oraz odporności. Pierwsze objawy są zbliżone dla obu wirusów. Zalicza się do nich kichanie, surowiczy wypływ z jednego lub obu oczu. W dalszej kolejności pojawia się brak apetytu, ślinienie, apatia i postępujące osłabienie.

W przypadku zakażenia Kaliciwirusem kotów dochodzi do wystąpienia silnego zapalenia jamy ustnej. W pyszczku kota tworzą się bolesne nadżerki, które uniemożliwiają pobieranie pokarmu oraz odpowiadają za ślinienie i nieprzyjemny zapach. W części przypadków w wyniku zakażenia dochodzi do ciężki zapaleń oskrzeli oraz zapaleń płuc, które mogą być przyczyną śmierci kota.  Kaliciwirus kotów może przyczyniać się również do wystąpienia zapalenia stawów, objawiającego się dużą bolesnością i niechęcią do poruszania się. Opisano też przypadki zakażeń kaliciwirusem, w wyniku którego dochodziło do powstania owrzodzeń na łapach oraz skórze pyszczka, a nadżerki pojawiały się nie tylko w jamie ustnej, ale także w ścianie jelita, powodując ciężką, krwotoczną biegunkę, a następnie zgon w ciągu kilku dni.



Zakazenie Herpeswirusem kotów typu 1 prowadzi najczęściej do rozwoju silnego zapalenia błony śluzowej jamy nosowej, objawiającego się obfitym wypływem z nosa oraz kichaniem. W przypadku powikłań bakteryjnych wyciek z nosa przekształca się z surowiczego w ropny. Nieleczone zakażenie może przejść w stan przewlekły, w wyniku którego dochodzi do trwałego uszkodzenia nabłonka oraz obumarcia małżowin nosowych.

Herpeswirus kotów jest odpowiedzialny też za zapalenia spojówki oraz rogówki oka. W wyniku zakażenia może dojść do powstania owrzodzenia rogówki. Nieleczone zakażenie może skończyć się trwałym uszkodzeniem rogówki oraz  gruczołów łzowych - aż do rozwoju zespołu suchego oka. W ciężkich przypadkach owrzodzeń, zwłaszcza u kociąt, może dojść do pęknięcia gałki ocznej i całkowitego zniszczenia struktur oka.



Kotki, u których do zakażenia herpeswirusem doszło podczas krycia, najczęściej ronią lub rodzą słabe kocięta z niedorozwojem układu oddechowego.

LECZENIE
W przypadku zachorowania istotne jest zapewnienie kotu dobrych warunków bytowych. Zwierzak powinien być utrzymywany w ciepłym, spokojnym otoczeniu oraz mieć zapewniony pełnowartościowy pokarm i wodę. Bardzo ważna jest również higiena. Należy regularnie usuwać wydzielinę gromadzącą się w okolicy nosa i oczu.

W łagodnych, niepowikłanych przypadkach kataru kociego do leczenia wykorzystywane są środki stymulujące odporność w postaci doustnej (np.  Immunactive lub Genomune, Vetomune) lub iniekcyjnej (Zylexis). W przypadku zakażenia herpeswirusowego wskazane jest również doustne podawanie lizyny (np. Felisa). Lizyna zmniejsza zdolności replikacyjne herpeswirusów oraz łagodzi przebieg choroby. W cięższych przypadkach wyżej wymienione preparaty są wskazane, jednak oprócz nich potrzebne będą również inne leki.



Koty z zapaleniem spojówek oraz rogówki wymagają podawania kropli i maści nawilżających do oczu. W przypadku powikłań bakteryjnych zwierzakom podaje się antybiotyki. W cięższych przypadkach, przy silnym osłabieniu czy braku apetytu wskazane jest podanie płynów w postaci kroplówki oraz leków wzmacniających. Niechęć do jedzenia często związana jest z obecnością nadżerek w przebiegu zakażenia kaliciwirusowego. W takich przypadkach pomocne mogą być żele do higieny jamy ustnej (np. FreshAid,  Maxi/Guard). Ich zastosowanie łagodzi objawy bólowe oraz przyśpiesza gojenie zmian w jamie ustnej.



ZAPOBIEGANIE
Do uniknięcia kataru kociego najważniejsza jest wysoka odporność. Aby ją uzyskać należy zapewnić kotu dobre warunki bytowe oraz przeprowadzić szczepienia ochronne. Pierwszą dawkę szczepionki podaje się kociętom około 9 tygodnia życia, po wcześniejszym odrobaczeniu. Szczepienie należy powtórzyć po 3-4 tygodniach. Kolejną dawkę przypominającą podajemy po roku, a następnie w zależności od ryzyka zachorowania, co 1-3 lata (częściej koty wychodzące, wystawowe, trzymane w skupiskach, rzadziej te żyjące pojedynczo, niewychodzące z domu).

Kotom, które w przeszłości przechorowały katar koci, przed wystąpieniem sytuacji stresowej (np. nowy domownik, przeprowadzka), warto profilaktycznie podawać preparaty stymulujące odporność. Tym, które w przeszłości przeszły zakażenie FHV-1 należy w takim przypadku podać również preparaty z lizyną. 

Autor: lek. wet. Monika Buza