Zbliża się noc sylwestrowa. Dla ludzi to czas dobrej zabawy, podsumowań, snucia planów i obmyślania noworocznych postanowień. Dla zwierząt to najbardziej stresująca noc w roku. Z tego artykułu dowiecie się Państwo jak złagodzić strach i pomóc swoim czworonogom bezpiecznie zacząć Nowy Rok.

Dlaczego psy i koty boją się wystrzałów?
                Strach przed głośnym dźwiękiem jest reakcją instynktowną.  Jedynie niewielki odsetek psów  nie reaguje lękiem na wystrzały. W przyrodzie głośny dźwięk przeważnie zwiastuje zagrożenie. Chęć ukrycia się w bezpiecznym miejscu jest naturalna. Dodatkowo psy i koty mają znacznie lepszy słuch niż ludzie. Huk związany z wybuchami fajerwerków może wywoływać u nich fizyczny dyskomfort, a nawet ból.

Jak rozpoznać strach u psa?
                Pierwsze sygnały świadczące o zaniepokojeniu są dość niespecyficzne. Może to być np. oblizywanie warg w sytuacji braku pokarmu. Niektóre psy ziewają, jakby były zmęczone lub znużone, inne wręcz przeciwnie, sprawiają wrażenie nadmiernie czujnych i pobudzonych. 
Objawem narastającego lęku będzie dyszenie, kiedy pies nie jest zmęczony, nie chce mu się pić, ani nie jest gorąco. Inne symptomy to podkulenie ogona i kończyn, napięcie mięśni mimicznych twarzy, cofnięcie uszu oraz rozszerzenie źrenic. 

Bardzo przestraszony pies odmawia przyjmowania pokarmu (nawet smakołyków). Większość psów o tym poziomie lęku usiłuje uciec lub się schować, nieliczne zamierają w bezruchu.

Jak rozpoznać strach u kota?
                Koty są z natury bardziej skryte. U tego gatunku trudniej jest zauważyć pierwsze symptomy niepokoju. Jednym z niewielu możliwych do zauważenia objawów jest nadmierne pocenie. Gruczoły potowe kotów zlokalizowane są głównie w opuszkach, dlatego zaniepokojony kot zostawia mokre ślady na podłodze. 
W przypadku narastającego lęku objawy będą podobne jak u psa - rozszerzenie źrenic, napięcie mięśni mimicznych twarzy, skulenie uszu oraz podkulenie ogona i kończyn. Większość przestraszonych kotów próbuje się schować.

Czym się różni strach od fobii?
                Strach jest naturalną reakcją na sytuację, którą zwierzak traktuje jako zagrożenie. Strach pełni rolę adaptacyjną. Jego zadaniem jest informowanie, że dana sytuacja jest niebezpieczna i należy jej unikać. 
Fobia jest reakcją nieprawidłową. Mówimy o niej gdy poziom lęku u zwierzęcia jest niewspółmiernie duży do potencjalnego zagrożenia lub gdy objawy lęku utrzymują się długo po ustąpieniu bodźca, który je wywołał. 
Fobia dźwiękowa występuje zdecydowanie częściej u psów niż u kotów. Przykładem reakcji nieprawidłowej będzie np. odmowa wychodzenia na dwór i załatwiania potrzeb fizjologicznych w okresie noworocznym. 

Sedno sprawy - czyli jak łagodzić strach i pomóc pupilowi bezpiecznie zacząć Nowy Rok.

Wskazówki dla zwiększenia bezpieczeństwa.
1. Ostatniego dnia grudnia lepiej nie spuszczać psa ze smyczy, ani nie wypuszczać  kota z domu. Nawet pozornie spokojny zwierzak, może spanikować i uciec, jeśli w pobliżu wybuchnie petarda. 
2. W ciągu dnia warto wybrać się z psem na długi spacer (tak żeby się zmęczył). Po zmroku lepiej ograniczyć wychodzenie na koniecznego minimum. 
3. Jeśli zwierzak nie jest zaczipowany, przed wyjściem na dwór warto założyć mu adresówkę z nr telefonu. Mimo zachowania wszelkich środków ostrożności, zdarza się, że psy zrywają się ze smyczy i uciekają. Czip lub adresówka znacznie zwiększają szanse na jego odnalezienie.
4. Nawet jeśli Twój pupil na co dzień mieszka na dworze, lepiej żeby tę noc spędził w pomieszczeniu. Warto przygotować mu wcześniej bezpieczne miejsce w domu. 

 Wskazówki dla łagodzenia lęku.
1. Warto zamknąć i zasłonić okna, tak żeby ograniczyć błyski i huk, związane z fajerwerkami. 
2. Spróbuj odwrócić uwagę pupila od wystrzałów. Możesz np. zacząć bawić się jego ulubioną zabawką i zachęcać go do zabawy. Nie zmuszaj go, jeśli nie chce się bawić.
3. Wylizywanie pokarmu działa uspokajająco na psy. Można wcześniej przygotować zabawkę, wypełnioną ulubionym smakołykiem pupila i dać mu ją tuż przed północą. 

4. Warto udostępnić pupilowi bezpieczne miejsce, gdzie w razie potrzeby będzie mógł się schować. Zwierzaki najczęściej wybierają małe pomieszczenia bez okien - np. łazienkę lub piwnicę. Jeśli kot czy pies chce się schować, należy mu na to pozwolić. Drzwi do pomieszczenia powinny pozostać cały czas uchylone, tak żeby zwierzak miał możliwość wejścia lub wyjścia, kiedy tego potrzebuje.
5. Niektóre zwierzaki bardzo dobrze reagują na preparaty oparte na feromonach (różne dla psów i kotów).  Są one dostępne w postaci obroży lub elektrycznych dyfuzorów. Warto je wypróbować jeśli nasz pupil cierpi z powodu łagodnego do średniego lęku w związku z fajerwerkami. W przypadku zwierząt z ciężkim lękiem lub fobią mogą stanowić element postępowania, jednak z pewnością same w sobie nie wystarczą. Aby mogły osiągnąć pełnię swojego działania, należy zastosować je około 2 tygodnie przed Nowym Rokiem.


6. Psom, które nie mają specjalnych zaleceń żywieniowych, można podać posiłek bogaty w długołańcuchowe węglowodany (np. makaron) na około 1-2 godziny przed północą. Uczucie sytości zmniejsza nasilenie objawów lękowych.

Preparaty uspokajające - podawać czy nie?
                Decyzja o tym czy i jaki preparat uspokajający podać zwierzakowi, będzie uzależniona od poziomu lęku jaki prezentuje.  Jeśli zwierzak nie wykazuje objawów lęku, nie ma potrzeby podawania mu żadnych środków uspokajających. Suplementy o właściwościach przeciw lękowych (np. Kalmaid, Relaxer, Felissa, Zylkene) będą odpowiednie dla zwierząt o niskim do średniego poziomu lęku. Zwierzęta o wysokim poziomie lęku oraz te z fobią dźwiękową powinny dostać leki przeciw lękowe. W obu wypadkach potrzeba około 1-2 tygodni, aby środki te mogły rozwinąć pełnię swojego działania, dlatego ważne jest, żeby decyzji o ich podaniu nie zostawiać na ostatnią chwilę. Szczegółowe informacje dotyczące stosowania leków przeciw lękowych można otrzymać, po konsultacji z lekarzem weterynarii.

POZIOM LĘKU	ZACHOWANIE ZWIERZAKA
Brak	Nie zwraca uwagi na fajerwerki. Przez chwilę jest zainteresowany co się dzieje, później wraca do swoich zajęć.
Umiarkowany	Nie zwraca uwagi na pojedyncze wystrzały. Wykazuje łagodne objawy lęku podczas kanonady - np. oblizuje się, nadmiernie poci, jest czujny. Po ustaniu huków natychmiast się uspokaja.
Średni	Pojedyncze wystrzały wywołują krótkotrwały niepokój. Podczas kanonady sylwestrowej wykazuje wyraźne objawy lęku - np. kuli się, dyszy. Nie próbuje uciekać, ani się schować.  Mimo lęku dąży do interakcji z właścicielem - daje się włączyć do zabawy, wykonuje polecenia. Krótko po ustaniu huków zachowuje się zupełnie normalnie.
Wysoki	Wykazuje bardzo wyraźne objawy lęku podczas kanonady - kuli się, dyszy, usiłuje schować. Mimo wysokiego poziomu lęku, reaguje na właściciela, choć przeważnie nie wykonuje poleceń. Po ustaniu huków potrzebuje dłuższej chwili na uspokojenie. Następnego dnia zachowuje się już normalnie.
Fobia dźwiękowa	Jest przerażony sylwestrową kanonadą. Za wszelką cenę usiłuje się schować.  Nie reaguje na właściciela, sprawia wrażenie oszalałego ze strachu. Objawy lęku są widoczne już kilka dni przed Sylwestrem i / lub utrzymują się po nocy sylwestrowej.

 
W przypadku zwierząt z wysokim poziomem lęku i fobią dźwiękową, warto zwrócić uwagę na fakt, że leki przeciw lękowe mają za zadanie ograniczyć negatywne efekty silnego stresu. Ich działanie jest jedynie doraźne. Aby długotrwale zmniejszyć strach przed wystrzałami należy przeprowadzić stopniowe odwrażliwianie na dźwięki. Jest to proces wymagający przynajmniej kilkumiesięcznej pracy, najlepiej pod okiem doświadczonego szkoleniowca lub behawiorysty.

 Czego nie należy robić?
1. Nie próbuj pocieszać ani uspokajać pupila, kiedy wykazuje objawy lęku. Nie krzycz na niego. W ten sposób tylko utwierdzisz go w przekonaniu, że jest się czego bać.
2. Nie podawaj leków uspokajających bez konsultacji z lekarzem weterynarii.
3. Nie zostawiaj zwierzaka przyjmującego leki uspokajające samego w domu. Zwierzęta przyjmujące leki, powinny mieć zapewnioną opiekę.

Autor: lek. wet. Ewa Trębacz