Czym jest etogram?
Etogramem nazywamy opis systemu określonych czynności zwierząt jednego gatunku, obejmujący typowy dla niego sposób zachowania. Etogram jest niczym wydeptane ścieżki, którymi kot musi pójść, aby stać się spełnionym. Warto go poznać, aby móc wychować radosnego kota. Zwierzęta nieszczęśliwe o wiele częściej borykają się z problemami natury psychicznej, takimi  jak apatia, depresja czy agresja oraz fizycznymi: jak otyłość i skłonność do zachorowań z powodu przewlekłego stresu.
W domach, gdzie koty mogą swobodnie wychodzić na dwór, większość tych potrzeb zaspokajana jest w trakcie wędrówek. Jeżeli nasz kot nie ma możliwości wychodzenia na dwór, to nas - właścicielach - spoczywa obowiązek stworzenia mu takich warunków, w których będzie mógł je zaspokoić.

Do etogramu kota zaliczamy:
- sen,
- pielęgnację / toaletę,
- znaczenie terenu,
- polowanie,
- zabawę,
- jedzenie,
- obserwację,
- eksplorację,
- ukrywanie się.




SEN czyli koty to śpiochy...
To stwierdzenie mogłoby obrazić każdego potencjalnego przedstawiciela tego gatunku. Owszem, koty przesypiają średnio od 15 do 20 godzin w ciągu dnia, jednak nie jest to sen ciągły. Znaczna część tego czasu to tzw. drzemka, z której kot może się błyskawicznie obudzić i ruszyć na polowanie. Faza snu głębokiego trwa jedynie 5 minut, po których kot cyklicznie wraca do fazy drzemki na około godzinę.
Mitem jest także, że koty są nocnymi łowcami. Większość z naszych milusińskich uaktywnia się na jakąś godzinkę w porze zmroku oraz o wschodzie słońca. Dostosowują także swoją porę aktywności do pór karmienia i niczym syrena alarmowa, potrafią przywołać właściciela, jeśli miska za długo stoi pusta.

Kot nie zna się na zegarze, nie liczy minut. W wyznaczaniu pór karmienia najczęściej kieruje się znajomymi odgłosami oraz natężeniem światła. Jeśli nasz mruczek codziennie o świcie oznajmia, że pora wstawać, warto zaopatrzyć się w rolety lub szczelne zasłony. Dzięki takiemu zabiegowi  możemy "oszukać" zegar biologiczny kota i wydłużyć czas naszego snu.
Należy pamiętać, że czas snu zależy od wieku i stanu zdrowia kota. Jeżeli młody kot przesypia całe dnie, warto skonsultować się z lekarzem weterynarii. Nadmierna senność może być obajwem chorób somatycznych oraz depresji.
 
Kobiety  i koty wciąż są zajęte TOALETĄ...
Piękna, lśniąca i puszysta sierść jest chlubą każdego kota. Podczas pielęgnacji sierści, kot usuwa z niej zabrudzenia i martwe włosy oraz rozprowadza na jej powierzchni wydzielinę z gruczołów łojowych. Ta wydzielina chroni futerko kota przed nadmiernym zawilgoceniem, promieniami UV oraz pomaga w utrzymywaniu prawidłowej temperatury ciała. Myjąc się nawzajem, koty zaspokajają także potrzeby społeczne. Nie zdziwmy się, jeśli kot zacznie iskać lub wylizywać nasze włosy - robi to bo nas akceptuje i uważa za część stada.
Stan kociej sierści zwykle odzwierciedla jego samopoczucie i stan zdrowia. Jeśli widzisz, że kot zaniedbuje zabiegi pielęgnacyjne, zgłoś się z nim do lekarza weterynarii w celu przebadania.
Warto też pamiętać, że koty nie zawsze jest w stanie sam wykonać całą toaletę. Zwłaszcza starsze osobniki mogą wymagać większej uwagi z naszej strony. Jest także wiele ras kotów, które wymagają regularnego czesania (np. koty perskie, maine coon, syberyjskie) lub kąpieli (sfinks, cornish rex, devon rex).
 
ZNACZENIE TERENU - porwana kanapa czyli mój kot projektant.
Znakomita większość posiadaczy kotów wie, że posiadanie nieporwanych mebli i niepozaciąganych dywanów graniczy z cudem. Drapanie jest jednym z najsilniej zakorzenionych instynktów kota służących do oznaczania terytorium. Nie da się oduczyć kota drapania, można za to nakierować jego uwagę na przedmioty przez nas akceptowane:  drapak, drewniany pieniek lub matę. Wymaga to poświęcenia czasu, cierpliwości i konsekwencji. Możemy przy okazji wspomóc się sprayami z kocimiętką, żeby zwrócić uwagę kota na wybrane przez nas przedmioty.

Zdarza się, że koty drapią meble na tle nerwowym, aby zwrócić naszą uwagę lub pokazać nam, że jesteśmy niżej w stadzie. Nie należy wtedy krzyczeć ani karać kota, takie zachowanie zwykle przyniesie efekt odwrotny od zamierzonego. Kot pewnie ucieknie i przestanie drapać mebel, jednak przy pierwszej możliwej okazji zrobi to znowu. Agresja nie sprzyja rozwiązaniu problemu drapania. Lepiej postarać się żyć z kotem w zgodzie i konsekwentnie nagradzać go za każde poprawne użycie drapaka. Cel jest osiągalny i wart poświęconego trudu.

Inną formą znaczenia terenu jest pryskanie moczem. Większość kotów domowych jest kastrowana, w celu przytępienia tej potrzeby. Jeśli mimo tego kot załatwia się poza kuwetą, prawdopodobnie jest to związane z problemem natury fizycznej lub psychicznej. Szalenie istotne jest miejsce gdzie stoi kuweta. Kot z natury nie załatwia się tam gdzie je, kuweta nie powinna stać blisko misek. Większość kotów preferuje załatwianie się w ustronnym miejscu, zatem kuweta w ruchliwym korytarzu też nie będzie dobrym rozwiązaniem.

Kolejnym istotnym elementem jest czystość i jakość podkładu, który wkładamy do kuwety. Kot nie będzie chciał się załatwiać do brudnej kuwety. Koty mają też swoje preferencje dotyczące żwirku, mogą preferować jeden rodzaj i odmawiać korzystania z kuwety jeśli zostanie on zmieniony na inny. Warto też zwrócić uwagę na stan kocich łapek, gdyż zwłaszcza żwirki silikonowe mogą powodować podrażnienia skóry.

Duża część kotów nie przepada za krytymi kuwetami. Są one duszne i ciasne, a powietrze, nawet przy regularnym sprzątaniu jest przesycone amoniakiem. Kryte kuwety przypominają toalety typu ToiToi - kto z nas lubi się w nich załatwiać?

Nie każdy sposób znaczenia terenu przez kota jest dla nas przykry. Kto z nas nie lubi kiedy kot ociera się o nasz łydki? Dla kota to też forma znaczenia terenu - podczas ocierania się rozprowadza poprzez wydzielinę z gruczołów policzkowych swój zapach. W ten sposób pokazuje nam, że jesteśmy częścią jego stada.

 
POLOWANIE I ZABAWA czyli myśliwy doskonały
Nawet krótka obserwacja naszego pupila pozwala na wysnucie wniosków, że jest on stworzony do polowania. Duże, trójkątne małżowiny uszne ułatwiają usłyszenie najcichszego szmeru, wysunięty nos usprawnia powonienie, ogromne, wyposażone w błonę światłoczułą oczy, odpowiednio osadzone na trójkątnej czaszce sprawiają, że kot widzi więcej i sprawniej, nawet przy słabym oświetleniu.

Chociaż minęło już wiele lat od jego udomowienia, kot jest wciąż doskonałym myśliwym. Aby czuł się spełniony należy zapewnić mu możliwość zaspokajania instynktu łowieckiego. Warto zaopatrzyć się w różne zabawki, futerka i inne "ofiary", żeby kot nie wziął za cel nas samych. Powszechnie uważane za agresję polowanie na nogi czy ręce to nic innego jak niezaspokojony instynkt łowcy. Warto poświęcić co najmniej  15 minut dziennie na energiczną zabawę z kotem. Wykorzystajmy zabawki na sznurkach, wędki, piłki, myszki. Koty bardzo szybko uczą się aportować - potrafią zawstydzić swoimi umiejętnościami niejednego psa. Wspólna zabawa z kotem, nie tylko zaspokaja jego instynkt łowcy, ale także wpływa pozytywnie na relację kota z właścicielem.

Warto pamiętać, że kot z zaspokojonym instynktem łowcy to najczęściej kot smukły, zdrowy i szczęśliwy. Kot nie przestaje się bawić, bo jest gruby, tylko tyje, bo nie ma jak spalić nadmiaru kalorii, a swoje frustracje topi w misce karmy. Otyłość jest jedną z największych bolączek trapiących nasze koty. Drugą jest depresja.  Zadbajmy żeby nasz mruczek, nie dołączył do grona smutnych tłuścioszków.

 
JEDZENIE - miłość mojego mruczka
Każdy kot, tak jak i wszystkie inne gatunki zwierząt, potrzebuje dobrej, zbilansowanej karmy aby mógł mieć siłę na zaspokajanie swoich instynktów. Żeby żyć, trzeba jeść, jednak nie wolno dopuścić by jedzenie stało się jedynym źródłem radości kota. Jeśli tak się stanie ryzykujemy kocią depresją, syndromem urologicznym, otyłością i wieloma innymi przykrymi konsekwencjami.

Podawanie przysmaków, może być częścią  zabawy i zaspokajania instynktu łowcy kota, ale absolutnie nie może być wyznaniem naszej miłości do niego.

 
Geniusz tkwi w poznaniu - POZNAWANIE OTOCZENIA, OBSERWOWANIE, UKRYWANIE SIĘ
Koty  są z natury ciekawe. Uwielbiają eksplorować nowe terytoria czy badać nieznane przedmioty. W tym celu najczęściej ukrywają się, a następnie obserwują. Gdy już rozważą wszystkie za i przeciw, przechodzą w inne miejsce i ponownie rozpoczynają obserwację. Kot zwyczajnie siedzi, bądź leży i patrzy. Takie pozorne "nic nie robienie" jest w rzeczywistości zaspokajaniem ważnej potrzeby kota.

W naturze kotowate najczęściej prowadzą obserwację z wysokości. Mruczki w naszych domach, będą zaspokajały tę potrzebę wchodzą na parapety, półki czy szafy. Warto zawczasu usunąć z mebli cenne i delikatne przedmioty - unikniemy w ten sposób przykrych niespodzianek.

Dobrze jest jeśli kot ma do dyspozycji przynajmniej jeden wysoki drapak, z systemem półek i hamaków, które umożliwią mu przeprowadzanie obserwacji terenu "z góry".  Jeśli w naszym mieszkaniu nie ma miejsca na taki mebel, można ograniczyć się do wąskich półek (specjalnie dla kota) umieszczonych na różnej wysokości.

Kiedy kot potrzebuje więcej prywatności, świetnie sprawdzi się budka. Można ją kupić praktycznie w każdym sklepie zoologicznym. Możemy też sami zrobić kotu domek z grubego kartonu - większość kotów je uwielbia.

 

 
Autor: lek. wet. Monika Buza

Bibliografia :
1.       „Sekretny język kotów”  Dunphy Heather  2013
2.       „ Co Twój kot próbuje ci powiedzieć ?  poznaj tajemnice kociej psychologii.” Arden Moore 2014
3.       „Kot w szponach depresji”  Lek wet Dagmara Mieszkis – Swięcikowska artykuł z Kocie sprawy grudzień2014/ styczeń2015
4.       „5 minut konsultacji weterynaryjnej.  Psy i koty” F.W.K Smith Jr, L. Tilley. Wyd 2008rok

 
Zdjęcia:
1. http://www.koorados.cba.pl/images/n22-prokotpotrzeby3.jpg
2. http://gosouthonline.co.za/wp-content/uploads/2014/07/sleeping_cat.jpg
3. http://x3.cdn03.imgwykop.pl/c3201142/comment_4hdAqD6hrKvqPevn3QMvRdCmDM7sYv5f,w400.jpg
4.  http://img.webmd.com/dtmcms/live/webmd/consumer_assets/site_images/articles/health_tools/behavior_problems_in_cats_slideshow/photolibrary_rm_photo_of_cat_scratching_side_of_chair.jpg
 5. https://www.knowbetterpetfood.com/files/u2/hunting-cat_-istock.jpg
6. http://www.companionvet.ca/wp-content/uploads/2014/03/cat-eating.jpg
7. http://s.miauhau.pl/b/media/gags/1409/04/2872-polki-dla-kotow-0.jpg

 

Wyobraźmy sobie taką sytuację: wracamy do domu po całym dniu pracy. Kot leży zwinięty w kłębek na swoim ulubionym miejscu. Na nasz widok przeciąga się i biegnie do kuchni. Daj mi jeść - oznajmia głośnym miałczeniem. Nakładamy mu do miski porcję karmy. Kot zjada w pośpiechu i wraca wylegiwać się na swoje ulubione miejsce. Brzmi znajomo? Tak wygląda rzeczywistość wielu kotów w Polsce. Kot z naszego wyobrażenia wydaje się zadowolony, jednak to tylko pozory. Ten kot niemal na pewno juz jest lub będzie otyły, a otyły kot to kot nieszczęśliwy. Z tego artykułu dowiecie się Państwo jak powstaje nadwaga i otyłość, jakie są ich konsekwencje oraz jak stwierdzić czy waga kota jest prawidłowa. W kolejnych artykułach przekażemy Państwu informacje jak zapobiegać nadwadze i otyłości oraz jak pomóc otyłym kotom wrócić do optymalnej masy ciała.
 


Jak powstaje otyłość?

Do nadwagi, a w konsekwencji do otyłości, dochodzi gdy ilość energii pobieranej z pokarmem przewyższa jej wydatkowanie. Nadmiar energii gromadzony jest w organizmie głównie w postaci tkanki tłuszczowej. Wyróżniamy trzy stopnie nadmiernej masy ciała:

1) NADWAGA PROSTA - masa ciała kota przekracza o mniej niż 10% jego optymalną masę ciała.
2) NADWAGA - masa ciała kota przekracza jego optymalną masę ciała o 10-20 %.
3) OTYŁOŚĆ - masa ciała kota przekracza jego optymalną masę ciała o ponad 20%.

Wg badań epidemiologicznych prawie połowa kotów w Polsce cierpi z powodu nadmiernej masy ciała. Wśród nich około 33% to zwierzęta z nadwagą, zaś około 14% to koty otyłe.

Nadwaga i otyłość częściej dotyka kocury niż kotki. Na rozwój otyłości najbardziej narażone są koty:
- przebywające wyłącznie w domu, zwłaszcza jeśli długo przebywają same,
- karmione do woli lub karmione karmą bogatą w węglowodany,
- kastrowane (zwłaszcza kocury) oraz kotki, u których stosowana jest antykoncepcja hormonalna,
- nerwowe lub w depresji, dla których pożywienie stanowi zastępcze źródło przyjemności.

 
Konsekwencje otyłości.
Otyłość ma negatywny wpływ na jakość życia kota, prowadzi do licznych zmian w organizmie oraz w znacznym stopniu zmniejsza komfort i długość życia zwierzęcia.



W porównaniu z kotami o prawidłowej masie ciała, otyłe koty:
- 7x częściej mają cukrzycę,
- 6x częściej mają choroby układu krążenia,
- 5x częściej mają choroby układu moczowego,
- 3x częściej mają problemy ze stawami,
- 2x rzadziej nie mają żadnych problemów zdrowotnych.

Oprócz problemów fizycznych, otyłość prowadzi również do zaburzeń natury psychicznej kota. Otyłe koty czują się bardziej zestresowane, gdyż w sytuacji zagrożenia nie są w stanie uciec, wskoczyć na bezpieczną wysokość i trudniej jest im się ukryć. Często prowadzi to powstania błędnego koła, w którym zdenerwowany kot rozładowuje stres jedząc, co w konsekwencji prowadzi do dalszego przyrostu masy ciała.

 
Jak sprawdzić czy kot ma nadwagę, czyli dlaczego zwykłe ważenie nie wystarczy?

W przeciwieństwie do ludzi, u kotów brak jest gotowego schematu umożliwiającego określenie optymalnej masy ciała w zależności od wielkości. Prawidłowa waga dorosłego kota waha się od 2,5 do nawet 10 kg. Nawet w obrębie jednej rasy dopuszczalny zakres wagi jest bardzo szeroki, np.:
- kot perski 3,5 - 7 kg,
- maine coon 4,5 - 10 kg,
- kot syjamski 2,5 - 5,5 kg.



Pers ważący 5 kg mieści się w środku normy, co nie oznacza, że jego waga jest prawidłowa. Jeśli jest kotem drobnej budowy, może mieć znaczną nadwagę, a jeśli zalicza się do dużych kotów -  niedowagę.

Żeby ocenić czy waga kota jest prawidłowa, lekarz weterynarii oprócz ważenia, ogląda go i omacuje. Podczas omacywania lekarz zwraca uwagę na ilość tkanki tłuszczowej zlokalizowanej w okolicy żeber, kręgosłupa lędźwiowego i podbrzuszu. Następnie ocenia kondycję ciała (BCS) kota przy użyciu 5 lub 9 stopniowej skali.



W przychodni możecie Państwo bezpłatnie zważyć zwierzaka oraz poprosić lekarza o ocenę jego kondycji ciała. Waga i BCS zostaną zapisane w karcie kota. 

Autor: lek. wet. Ewa Trębacz

Bibliografia:
1. Jerold S. Bell, Kathleen E. Cavanagh, Larry P. Tilley, Francis W.K. Smith, Rasy psów i kotów - przewodnik weterynaryjny, 2013
2. Raport z badania "Otyłość psów i kotów w Polsce", 2009
3. Focus nurse, Otyłość u kotów, 2008

Zdjęcia:
1. http://www.nacentralohio.com/wp-content/uploads/2013/10/Fat-Cat.jpg
2. http://ivcjournal.com/feline-diabetes-mellitus/
3. http://www.chardermedical.com/beloved-pet/MS2410.html
4. http://www.wsava.org/sites/default/files/Body%20condition%20score%20chart%20cats.pdf